Ingrediënten voor een succesvolle HDV

​‘In welk type ziekenhuis werk je, wat is je favoriete keuken en hoe hoog is het aandeel opnamen met zorggerelateerde schade in je ziekenhuis?’ De bezoekers van de gebruikersdag HDV op dinsdag 28 juni ogen ietwat verbaasd wanneer dagvoorzitter Christine Santing (DHD) de tweede vraag voorlegt tijdens haar opening. De clou zou een kleine drie uur later volgen.

Tijd voor een praktijkcasus. Ingehaald door de werkelijkheid schuift Natalie Meijerink van Flevoziekenhuis niet fysiek, maar digitaal aan. Hoewel de senior kwaliteitsadviseur de interactie met het publiek mist, komt haar verhaal over een onderzoek naar heropnamen goed over. ‘Twee jaar geleden was onze Heropnamenratio opnieuw erg hoog, maar dossieronderzoek leverde geen bevredigend antwoord op: de schade bleek niet vermijdbaar en er was geen specifieke oorzaak gevonden. Daarom hebben we ons onderzoek anders opgezet.’

Een mix van kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de twee hoogst scorende diagnosegroepen – acuut myocard en galwegaandoeningen – leverde interessante aanwijzingen op. In het geval van hartinfarcten bleek de Heropnamenratio heel hoog te zijn en de Onverwacht Lange Opnameduur (OLO) juist opvallend laag. ‘De hypothese was daarom: de patiënten werden te vroeg ontslagen.’

De realiteit lag minder voor de hand liggend. Uit interviews met cardiologen bleken de heropgenomen patiënten gemiddeld relatief jong te zijn. Het hartinfarct kwam op hun leeftijd zó onverwacht, dat de angst op herhaling groot was en ze zich sneller opnieuw lieten opnemen bij mogelijke signalen. Ook bleek er onder cardiologen veel verschil te zijn in het beleid rondom heropnamen. ‘Het resultaat is dat we het bewustzijn bij patiënt én arts verhogen door middel van verbeterslagen in opnamebeleid, ontslagbeleid en nazorg.’

Een volle bingokaart was slechts één van de bezoekers gegeven. Voor de overige 29 bezoekers geven Karin Hekkert en Virginia Ceni Silva (DHD) een rondleiding door de onderdelen die het afgelopen halfjaar aan de Hospital Data Viewer zijn toegevoegd.

• Ligduurmonitor – Vers van de pers: deze monitor is de dag voor de bijeenkomst toegevoegd aan de HDV. De aanleiding was een eerdere gebruikersdag, waarbij bezoekers aangaven meer inzichten te zoeken rondom de OLO. Met de nieuwe monitor duiken gebruikers dieper op de ligduren in, bijvoorbeeld door de achterliggende patiëntkenmerken te vergelijken met de peergroup. De vragen uit het publiek na afloop van de demo bieden interessante inzichten voor verdere doorontwikkeling van de tool.
• Complicatiemonitor – Hoe zo’n doorontwikkeling eruit kan zien, wordt getoond aan de hand van de Complicatiemonitor. De tool ging eind vorig jaar live en aan de hand van gebruikersfeedback zijn er nu nieuwe onderdelen aan toegevoegd: uitbreiding van het overzicht van specialismen en van de filters. Een kritische reactie door een arts uit het publiek: de naam van de monitor is voor zijn collega’s verwarrend. Suggesties voor een andere naam zijn dan ook welkom, geeft Hekkert aan.
• Uitbreiding peergroups – Overkoepelend aan de monitors in de HDV kunnen gebruikers nu ook benchmarken op het niveau van ROAZ en oncologische netwerken. Een mogelijke toekomstige toevoeging is het helemaal zelf samenstellen van een peergroup, bijvoorbeeld met ziekenhuizen uit de regio.
• Rapportage overzicht dossieronderzoek – Met name coördinatoren van dossieronderzoek gaven aan dat het overzicht soms lastig te bewaren is. Met dit nieuwe onderdeel kunnen zij de voortgang van dossieronderzoek gerichter bijhouden.
• Instellingenpagina – Gebruikers van de HDV geven vaak actief hun wensen door. Een goede ontwikkeling, maar hierdoor wordt de tool ook steeds meeromvattend. Daarom gaat de komende tijd extra aandacht uit naar het overzichtelijk houden van de HDV. Een eerste aanzet is de nieuwe instellingenpagina, waarmee gebruikers de tool steeds meer naar hun eigen situatie kunnen inrichten.

Na afloop van de demo’s krijgen de bezoekers enkele aanvullende vragen via Mentimeter voorgeschoteld. Zij geven onder andere aan graag in te zetten op de ontwikkeling van een sterftemonitor, het kunnen aanmaken van een persoonlijke peergroup en onderdelen van de HDV toepasbaar maken in het eigen ziekenhuisdashboard.

En ontwikkel je zo’n sterftemonitor, geeft een van de bezoekers aan, zet dan ook vooral in op netwerkgeneeskunde. ‘Overlijdt je patiënt buiten de eigen instelling, dan ben je niet verplicht daarnaar te kijken. Wel zegt het iets over de zorg die je verleent. De HDV zou de patient journey meer inzichtelijk moeten maken. Bijvoorbeeld aan de hand van sterfte na ontslag.’ Dit ketendenken, waarbij data binnen en buiten de zorginstelling wordt geanalyseerd, is een aandachtspunt om op een later moment verder over na te denken.

Onlangs werden de resultaten van de Monitor Zorggerelateerde Schade 2019 gepresenteerd. Bo Schouten van Amsterdam UMC licht tijdens de gebruikersdag het onderzoek toe, dat elke vier jaar samen met Nivel wordt uitgevoerd. De belangrijkste uitkomsten: de zorggerelateerde schade is sinds de vorige meting significant gestegen, terwijl de potentieel vermijdbare schade en sterfte ongeveer gelijk zijn gebleven.

De oorzaken voor de schade zijn met name patiëntgerelateerd (63%), geeft Schouten aan. Dit komt vooral doordat de onderzochte patiënten kwetsbaarder en complexer zijn geworden sinds de vorige metingen. In 26% van de gevallen gaat het om menselijke oorzaken, terwijl organisatorische en technische oorzaken weinig voorkomen.

‘Dan vind ik de presentatie van de resultaten wel wat negatief’, reageert een bezoeker. ‘Als de patiënten complexer zijn geworden en de potentieel vermijdbare schade gelijk is gebleven, kun je ook zeggen: we doen het beter.’ Schouten: ‘Wij kijken zonder waardeoordeel naar de situatie, maar zijn heel blij dat het niet achteruit is gegaan terwijl goed en veilig werken misschien wel moeilijker zijn geworden. Het is daarbij ook belangrijk om te leren van de dingen die wél goed gaan.’

Een mooie boodschap voor de bezoekers, die bijna kunnen gaan lunchen. Maar niet voordat ze de analyse hebben ontvangen op de antwoorden die ze aan het begin van de dag gaven. Een van de uitkomsten: 50% van de aanwezige medewerkers van algemene ziekenhuizen houdt van Italiaans eten. De clou? Die is er niet, de resultaten zeggen niets zolang er geen logische relatie is en je het verhaal erbij niet kent. Christine Santing: ‘Zo zie je maar dat kwalitatief onderzoek heel belangrijk blijft. Wij hopen dat de huidige en toekomstige ontwikkelingen in de HDV jullie helpen om onderzoek efficiënter en effectiever in te steken, om zo het verhaal achter de cijfers te vinden.’